نانوتكنو لوژي و بازاريابي

نانوتكنو لوژي و بازاريابي

نويسنده دكتر حسین وظيفه دوست

مقدمه :
زماني كه قرن بيستم آغاز شد افراد معمولي بسيار سخت مي توانستند درك كنند كه خودروها و هواپيماها چگونه كار مي كنند . شايد الان نيز براي عده اي در ابتداي قرن بيست و يكم بسيار سخت باشد كه باور كنند كه بشر روبوت هاي ميكروسكوپي خواهد ساخت كه امراض را نابود ، مرگ و مير ها را كاهش و طول عمر را افزايش دهد .
تولد چنين محصولات خارق العاده و نمايش چنين تصاوير بديع حاصل بخشي از دانش بشري است كه به آن نانوتكنولوژي مي گويند . براي خود ماهم در سال هاي ابتدايي قرن بيست و يكم تصور چنين رخدادهاي هنوز غريب و دور از ذهن مي آيد .

تعريف نانو تكنولوژي
نانوتكنولوژي مولكولي علمي است كه مارا قادر به ساختن مواد از اتم ها مي سازد و در اين صورت ما توانايي آرايش دوباره مواد را دقت اتمي خواهيم داشت . نانو تكنولوژي ، توانمندي توليد مواد ، ابزارها و سيستم هاي جديد با در دست گرفتن كنترل در سطوح مولكولي اتمي و استفاده از خواصي است كه در ان سطح ظاهر ميشود . به طور مثال در مقياس نانو ، يك نانومتر ، يك ميلياردم متر است .
به وسيله نانوتكنولوژي ، بسته بندي هاي مواد غذايي وقتي كه تاريخ مصرف آن ها تمام شود خود بسته بندي شروع به فاسد شدن و رنگ آن تغيير مي كند و ديگر كسي نمي تواند مواد فاسد به مردم بفروشد و مواد غذايي احتياج به تاريخ مصرف ندارند .

ويژگي هاي نانوتكنولوژي
1- دقت به عنوان يكي از ويژگي هاي علم نانو است
2- توليد ماشين ها ومحصولات با دقت بسيار بالا كه تا به حال در هيچ فن آوري وجود نداشته است .
3- در جريان پيشرفت نانو روندي به سوي دستيابي به درجه اي از كنترل سيستم ها كه قبلا" تنها در طبيعت موجود بوده در پيش رو داريم .
4- دست يابي به كامپيوترهاي هوشمند ، كوچك تر ، كم مصرف تر ، قدرتمند تر وبا خطاي كمتر .
5- نانو تكنولوژي ما را به سمت پيشرفت در راه رسيدن به سيستم هاي بهتر ، سريع تر ، مستحكم ، كوچك تر و ارزان تر سوق ميدهد .
نانو تكنولوژي توانمندي توليد مواد ، ابزارها و سيستم هاي جديد را با در دست گرفتن كنترل در سطوح مولكولي و اتمي دارد و درصدد استفاده از خواصي است كه در آن سطوح ظاهر ميشود .
بنابراين نانو تكنولوژي رويكردي جديد در تمام رشته ها است .
علم و فن آوري نانو عنصري اساسي در درك بهتر طبيعت در دهه هاي آتي و از جمله موارد مهم در آينده همكاري هاي تحقيقاتي ميان رشته اي ، آموزش خاص ، انتقال ايده ها و افراد به صنعت است .
نگاهي به وضيعت جهاني نانو تكنولوژي
بسياري از كشورهاي توسعه يافته و درحال توسعه برنامه هايي را در سطح ملي براي پشتيباني از فعاليت هاي تحقيقاتي و صنعتي نانوتكنولوژي تدوين و اجرا مي كنند ، زيرا نانوتكنولوژي به عنوان انقلابي در شرف وقوع آينده اقتصادي كشورها است و جايگاه آن ها را درجهان تحت تاثير قرار خواهد داد .

ضرورت ورود كشور ايران به اين عرصه
براي كشور ما و همه كشورهايي كه هنوز به نانو تكنولوژي به عنوان تمديد آينده علمي توجه كافي نكرده اند اين سوال مطرح است كه آيا بايد با اين روند همراه شد يا نه ؟ توجه به فضاي بسيار بزرگ و در حال اتحاد نانوتكنولوژي و حجم وسيع فعاليت هاي مربوط به آن در دنيا اين باور را به انسان القاء مي كند كه دير يا زود بايد آينده را ديد و براي ورود به آن اقدام كرد .

دلايل اساسي ضرورت ورود به عرصه نانو تكنولوژي
نانو تكلنولوژي دربسياري از فن آوري ها ودر نتيجه در زندگي انسان ها تاثير اساسي دارد .
ماهيت فرارشته اي علوم و فن آوري نانو به عنوان توانمندي توليد مواد ، ابزار و سيستم هاي جديد با دقت اتم و مولكول موجب تعريف كاربردهاي بسيار زيادي در عرصه هاي مختلف علمي و صنعتي شده است . براي نمونه در علم طب يك زمينه كاري سيستم توزيع دارو در بدن است . مصرف دارو در حال حاضر به صورت زياد است . در حاليكه سلول هاي خاصي در بدن به دارو نياز دارند . در روش جديد دارو با وسايل تزريق متفاوت به طور مسقتيم به سمت سلول هاي مورد نظر جهت گيري مي كند . با اين روش بيماري هاي بزرگ و كوچك در آغاز شكل گيري قابل پيشگيري و درمان هستند .

تاثير نانو بر امنيت جهاني
از نظر دفاعي نانو تكنولوژي براي كشورها هم تهديد و هم فرصت است . به لحاظ كاربردهاي بسيار زياد اين فن آوري گرايش زيادي در بخش دفاعي كشورها براي تحقيق و توسعه در اين زمينه ايجاد شده است . اين كاربردها در زمينه توليد لباس هاي مانع خطر با پرنده هاي خيلي كوچك ، تجهيزات اطلاعاتي و بسياري موارد ديگر هم اكنون با حمايت وزارت دفاع كشورهايي مانند آمريكا و ژاپن به صورت پروژه هاي تحقيقاتي در آمده است .

شكل گيري بازارهاي بسيار بزرگ
شواهد نشان مي دهد درصد بسيار بالايي از بازارهاي محصولات مختلف متكي بر نانو تكنولوژي خواهد بود و به همين دليل دولت ها و شركتهاي بزرگ و كوچك به دنبال كسب جايگاهي براي خود در بازارها هستند . اما هميشه براي خود در بازارها هستند .
اما هميشه اين سوال مطرح است كه جايگاه كشورهايي كه به نانو تكنولوژي دستري ندارند در بازارهاي آينده كجا خواهد بود با توجه به اين كه سهم هر كشور يا بنگاه در زمان شكل گيري يك بازار تثبيت ميشود زمان سرمايه گذاري براي رسيده به جايگاه مناسب همين امروز است .

دلايل ضرورت نانو تكنولوژي در شرايط حاضر
نانو تكنولوژي را بايدبه عنوان مقوله بلند مدت نگاه كرد كه حداقل نيمه اول قرن بيست ويكم را به طور مداوم تحت تاثر قرار ميدهد . صاحب نظران جهان دورنماي بسيار شفافي را براي آينده نانون ارائه كرده اند كه اين دورنما به ما در جهت همراهي كشور باروند جهاني نانو و ارائه برنامه متناسبي براي آينده ياري مي رساند .

تاثير نانو تكنولوژي بر علوم ديگر
نانو تكنولوژي يك فن آوري عام و فراگير است كه در بسياري از فن آوري ها ي ديگر تاثير داشته و در بعضي آن ها

تحول ايجاد كرده است ، برخي از اين تاثيرات در زير عنوان ميشود :
تاثير زياد نانو تكنولوژي برزندگي و رفاه مردم
تاثير نانو تكنولوژي برامنيت و رفاه اجتماعي
تاثير نانوتكنولوژي بر حفظ محيط زيست
تاثير نانو بر تحول علومي كه بر پايه ماده است
تاثير نانو تكنولوژي بر همگرايي علوم و فن آوري هاي ديگر
بايد توجه داشت نانو تكنولوژي رقيب ساير فن آوري ها نيست بلكه مكمل آنهاست . كاربرد نانو تكنولوژي همه جا همراه با هزينه كمتر ، دوام بيشتر ، مصرف انرژي پايين تر و ... است .
راهكارهايي براي توسعه نانو تكنولوژي در ايران
با توجه به ويژگي هاي نانو تكنولوژي و شرايط كشور هدف كشور از فعاليت در زمينه نانو تكنولوژي به شرح زير است :
استفاده از مزاياي نانو تكنولوژي در صنايع موجود كشور .
عقب نماندن از جهان و همراهي با كاروان جهان پيشرفت علم و فن آوري
براي رسيدن به اهداف و راهكارهاي زير پيشنهاد ميشود :
- افزايش آگاهي هاي عمومي درمورد پتانسيل نانو تكنولوژي
- آموزش در سطوح مختلف
- تصويب يك برنامه ملي براي مشاركت و هماهنگي بخش هاي مختلف دولت ، دانشگاه ها و مراكز علمي در زمينه نانو تكنولوژي
- حمايت از شركتهاي خصوصي و نوپا
- ترويج نانو تكنولوژي در صنايع
- همكاري هاي بين المللي براي سرعت بخشيدن به فعاليت ها
و در صنعت :

- آشنايي صنعت با كاربردهاي تكنولوژي
- ايجاد واحدهاي تحقيق و توسعه نانو تكنولوژي در صنايع مهم و حياتي كشور
- حمايت هاي مختلف براي سرمايه گذاري صنعت و تجاري شدن پژوهش هاي دانشگاهي
فعاليت هاي مربوط به هدايت و هماهنگي
- نهاد هماهنگ كننده فرابخشي
- ايجاد دفتر مطالعه مستمر در روند نانو تكنولوژي
- ايجاد شكبه هايي از افراد با تخصص هاي مختلف
- ايجاد هماهنگي ميان نهادهاي آزمايشگاهي و مطالعاتي
- وجود دفتر خاص براي تقبل ريسك در شرايط خاص
نبايدهاي توسعه نانوتكنولوژي در كشور
براي موفقيت در اين عرصه بايد از موارد زير اجتناب كرد :
- فعاليت هاي پراكنده و ناهماهنگ
- برنامه ريزي قطعي
- هدف گذاري صرفا" كيفي
- توجه نكردن به منبع اصلي سفارش پژوهش يعني صنعت و بازار.
- دور نگهداشتن مختصصان از اطلاعات علمي جهان
- نتيجه گيري
نانو تكنولوژي ، عرصه مهمي در علم و فن آوري است كه درسال هاي اخير توجه كشورها را به خود جلب كرده است . حضور در اين عرصه براي كشورها اجتناب ناپذير است و براي كشور در حال توسعه ما نيز ضرورت دارد اما در عرصه تصميم گيري به موقع و صحيح ضرورت داشته و يكي از الزامات اصلي تشكيل شبكه نوآوري در محورهاي منتخب است . تدوين و اجراي طرح جامع و آينده نگر و نهاد هماهنگ كننده فرا بخشي نيز يكي از شرايط اصلي موفقيت در اين عرصه است .

استفاده از مطالب با ذکر نام منبع بلامانع است
مهدی صادقی کارشناس فناوری اطلاعات
22/1/1386