EDIمبادله الکترونیکی داده ها
نویسنده : مهدی صادقی دانشجوی کارشناسی فناوری اطلاعات
44mehdi@gmail.com
مقدمه
در تعریفی ساده، مبادله الکترونیکی اطلاعات عبارت از تولید، پردازش، کاربرد و تبادل اطلاعات و اسناد تجاری به شیوه های الکترونیکی و خودکار، بین سیستمهای رایانه ای و بر اساس زبان مشترک و استانداردهای ((ادیفاکت)) سازمان ملل متحد و با کمترین دخالت عامل انسانی است. با این وصف، فناوری مبادله الترونیکی اطلاعات تنها به خود کارسازی عملیات دستی و کنار گذاشتن شیوه های مبتنی بر کاغذ و محدود نمی شود؛ بلکه همچنین کاربرد آن نقش تعیین کننده ای در ارتقاء کارآیی و بهره وری سازمان ها، بهبود مدیریت و روان ساختن معاملات و مراودات بازرگانی دارد و به طور کلی نحوه فعالیت سازمان ها را به صورت بنیادی تغییر می دهد.
مبادله الکترونیکی اطلاعات حاصل یک کشف واحد در قلمرو فن آوری نیست، بلکه ثمره بهره برداری برنامه ریزی شده و هماهنگ از منابع و ابزار متعددی مانند سیستم های رایانه ای، زیر ساختار مخابراتی، استانداردها، راهبردهای اجرایی، دانش فنی و روان ساختن قوانین و چارچوب های حقوقی است. از این رو اجرای آن و گذار از مرحله مبادله اطلاعات بر اساس شیوه های سنتی به مرحله مبادله الکترونیکی نیز جز با تشریک مساعی نزدیک بین بخش های ذیربط دولتی و خصوصی، میسر نمی گردد.
از سوی دیگر، مبادله الکترونیکی اطلاعات را نمی توان یک جانبه یا در محیطی بسته اجرا نمود، بلکه کاربرد و بهره مندی از مزایای آن مستلزم مشارکت جمعی و داوطلبانه کلیه شرکای تجاری ذیربط می باشد و از این نقطه نظر، فراهم نمودن زمینه لازم برای اجرای موفقیت آمیز آن باید بگونه ای سیاست گذاری و برنامه ریزی شود که شرکت ها و بنگاههای تجاری کوچک و متوسط معمولا منابع مالی محدودتری در اختیار دارند نیز بتوانند از تسهیلات ارتباطی در حد لازم بهره مند شوند و در صحنه تحولات فن آوری در انزوا قرار نگیرند.
تاریخچه تجارت
بشر از همان آغاز تاریخ ،شیرینی سود تجارت را چشیده است.آموختن روش کشاورزی و کار بر روی زمین ،چرخهای تولید را به گردش در آورد .انسان پس از بر آوردن نیازهای خود بقیه آنچه را از محصولات زراعی و صید دریا و خشکی بدست می آورد ؛وامی گذاشت وبدان تعلق خاطری نداشت،ولی هنگامی که نخستین معاملات پایاپای انجام شد ،در یافت که ملاک سودمندی اشیاءتنها نیاز شخصی نیست بلکه هر آنچه دیگری هم به آن نیاز داشته باشد دارای ارزش است .اندک اندک دریافت که هر چیزی که کسی ،در هرجا،در حال یا آینده به آن نیاز داشته باشد،دارایی محسوب می شود .تجارت حس مالکیتی را که با کار شکوفا شده بود به جوشش در آورد.ار آن پس ارضای حس فطری جاه طلبی نیز به مدد آمد و سرنوشت انسان را با تجارت پیوند داد. درآغازشکل گیری تجارت ،می شد هر چیزی را از دیگری تقریبا رایگان خرید ،اما با آشنا شدن انسانها با فایده تجارت و گسترش آن ،سود تجاری ،افزایش یافت گرچه از مقدارش در معامله واحد کاسته شد؛اگر در ابتدا ممکن بود تا آهن را با طلا معامله کرد،بعدها باید به سود بسیار کمتر قناعت می شد.
انسان از ابتدای خلقت تاکنون روشهای تجاری متفاوتی را تجربه کرده است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. شکارچی گوشت را با سلاح عوض می‌‌کرد. این سیستم اشکالات فراوانی داشت. مثلا ممکن بود شکارچی نتواند سلاح سازی را پیدا کند که به گوشت احتیاج داشته باشد. در این صورت گوشتها فاسد می‌‌شدند .
در بعضی سیستم ها کالای محبوب به وجود آمد. در سرزمینی که گندم غذای اصلی مردم آن بود، شکارچی شکارش را با گندم تعویض می‌‌کرد. این روش هم مشکلات زیادی داشت. کالای محبوب در سرزمینهای مختلف متفاوت بود. از طرف دیگر معیاری برای سنجش ارزش آن وجود نداشت و حمل و نقل آن هم مشکل بود بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بين تجارت و تكنولوژى دير زمانى است كه وجود داشته و ادامه دارد. در واقع، يك پيشرفت تكنيكى باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت كشتى بود. در حدود 2000 سال قبل از ميلاد، فينيقيان تكنيك ساخت كشتى را بكار بردند تا از دريا بگذرند و به سرزمين هاى دور دست يابند. با اين پيشرفت، براى اولين بار مرزهاى جغرافيايى براى تجارت باز شد و تجارت با سرزمين هاى ديگرآغاز شد. اكنون، شبكه جهانى اينترنت مانند همان كشتى است كه نه تنها فواصل جغرافيايى، بلكه اختلافات زمانى را نيز كمرنگ نموده و صحنه را براى نمايشى ديگر آماده كرده است.ترکیب تجارت و الکترونیک از سال 1970 آغاز شد. براى گسترش و پذيرش تجارت الکترونیک لازم است كه پيش نيازهاى اين تكنولوژى از جمله زيرساختار مخابراتى، مسايل قانونى و ايمنى پيام رسانى مهيا شود.
مهم ترين هدف در تجارت حال چه از روش هاى بسيار پيشرفته الكترونيكى استفاده كند و چه از روش هاى سنتى و قديمى -همانا دستيابى به پول و سود بيشتر است. طبيعتا در اين ميان، نقش بانك ها و موسسات اقتصادى در نقل وانتقال پول بسيار حياتى است. هنگامى كه در سال 1994 اينترنت قابليت هاى تجارى خود را علاوه بر جنبه هاى علمى و تحقيقاتى به نمايش گذاشت،موسسات تجارى در كشورهاى پيشرفته اولين نهادهايى بودند كه تلاش جدى خود را براى استفاده هر چه بيشتر از اين جريان بكار انداختند. سپس به سرعت مشخص شد كه اينترنت بستر بسيار مناسبى براى انواع فعاليت هاى بانكدارى و اقتصادى بشمار مى رود.بانكدارى و تجارت الکترونیک هم اكنون در جهان به عنوان يك بحث بسيار تخصصى و در عين حال، بسيار پيچيده تبديل شده است و تطبيق آن با سياست هاى تجارى و اقتصادى كشورهاى مختلف نياز به تحقيق و برنامه ريزى دقيق دارد.
در بررسى تاريخچه تجارت الکترونیک درمى يابيم كه بورس هاى اوراق بهادار نيز موسسات ديگرى بودند كه به سرعت فعاليت خود را با روند پيشرفت هماهنگ كردند و موفق شدند كه در عرض مدت كوتاهى، با توجه به برترى هاى اينترنت در مقايسه با روش هاى قديمى، به دليل سرعت و دقت بالا، به موفقيت هاى بى نظيرى دست يابند.
تجارت الكترونيك، على رغم جوان بودن در جهان شناخته شده و در سال هاى اخير رشد فزاينده و غيرقابل پيش بينى داشته است. اين رشد تصاعدى حاصل استفاده از يك ابزار، يعنى اينترنت مى باشد. البته تجارت الكترونيك فقط در شاخصه ها يا كشورهاى خاصى جا افتاده و استفاده مى شود. براى مثال، در سال 1997 توريسم مسوول 20 تا 30 درصد از فروش هاى مجازى بوده.
تجارت الكترونيكي ازسال 1970 هنگاميكه شركتهاي بزرگ اقدام به تهيه شبكه هاي خصوصي كامپيوتري بين خود جهت تبادل اطلاعات تجاري بين شركا وتوليد كنندگان خود كردند پديد آمد.
اين عمل به نام EDI[1] تبادل اطلاعات الكترونيك معروف شد .اين انتقال اطلاعات كه بصورت ساده شده وتحت استانداردهاي لازم EDI ما بين شركتهاي تجاري صورت مي گرفت مسائل اداري سنتي بر كاغذ ووجود نيروها ي انساني در اين بخشها را بطور چشم گيري كاهش داد.
درحال حاضر نيز در حدود 95% از هزار شركت بدليل كاهش هزينه هاوبالا بردن راندمان كار از EDI استفاده مي كنند. در واقع پايه واساس تجارت الكترونيك EDI بوده وهست !
امروزه تماسهاي تجاري بر روي اينترنت كه بواسطه تجارت الكترونيكي است رو به افزايش گذاشته است .بطور مثال با آمدن EDI بر روي اينترنت اين امكان را براي شركتها بوجود آورده است تا سيستمهاي قديمي مربوط به شبكه هاي خصوصي خود را جمع نموده وپول آنها را پس انداز نمايند وبا سرمايه گذاري وگسترش برروي زنجيرهاي جديد تجاري به دادوستدهاي بيشتري در اين زمينه نايل آيند.ساير شركتها نيز به سادگي معاملات خود را ،از آنجاييكه نيازي به رعايت كردن استاندارد هاي لازم براي EDI در محيط وب نيست ،بر روي وب منتقل كرده اند.
آوازه تجارت الكترونيك را احتمالا از طريق راديو ، تلويزيون ، روزنامه و يا سايتهايي كه بفروش
on-line بر روي اينترنت اشتغال دارند شنيده واز آن با خبر شده ايد وهمينطور از خرده فروشان on-line بر روي اينترنت كه سرويسهاي خوب ومناسبي را به خريداران خود ارائه كرده اند مطلع شده ايد.
خرده فروشي بصورت on-line حدودا ازچهار سال پيش برروي اينترنت آغاز شد كه پيشگامان آن شركتهاي بزرگ ايترنتي بودند كه فروش موارد جزئي (خرده فروشي ) به روش سنتي را ادامه ندادندكه از آنجمله AMAZON وبه تازگي CD مي باشد.
اخيرا نامها و مارك هاي معروف تجاري ماننند (گپ و وال مارت ) و شركتهايي از اين قبيل اقدام به تاسيس فروشگاههاي خود بر روي اينترنت كرده اند ودر اين رابطه متخصصين امر اظهار داشته اند كه اين شركتها وساير شركتهاي نام آشنا مي توانند با اين اقدام براي مدتها بر روي اينترنت حضور داشته باشند چرا كه امروزه تنها چيزيكه يك فرد به آن نياز دارد داشتن يك دستگاه كامپيوتر ،يك نمايشگر ودسترسي به اينترنت است تا بتوانند به راحتي هر آنچه را كه بخواهند از جزئي ترين تا كلي ترين كالا (ماشين) از اين طريق خريداري نمايند.
حتما در دوسال گذشته راجع به تجارت الكترونيكي اززواياي مختلف مطالبي شنيده ايد.
براي نمونه شما در موردتمام شركتهايي كه ارائه دهنده تجارت الكترونيكي هستند شنيده ايد .
-تمامي اخبار مر بوط به تحول وحركت به سوي تجارت الكترونيكي وتبليغات اغراق آميز شركتهايي كه با تجارت الكترونيكي كار مي كنند را خوانده ايد.
-شاهد آن بوده ايد كه در بازار سهام چه ارزش فراواني به شركتهايي كه در بازار سهام آنها با سيستم
web كار مي كندداده مي شود حتي اگر سودي عايد اين شركتها نشود.
امكان دارد شما نيز كالايي رااز طريق webخريداري كرده باشيد كه در اين صورت تجربه شخصي در مورد تجارت الكترونيكي داريد.
با اين وجود ممكن شما احساس كنيد كه درك درستي از تجارت الكترونيك نداريد.
اين تبليغات اغراق آميز چيست؟چرا به تجارت الكترونيك بهاي زيادي داده مي شود؟اگر شما نظري در مورد تجارت الكترونيك داريد چگونه مي توانيد آنرا اجراكنيد؟
در صورتيكه سوالاتي از اين قبيل داريد اين مقاله كه در مورد چگونگي عملكرد تجارت الكترونيكي است با قرار دادن شما در فضاي كامل تجارت الكترونيكي پاسخگوي شما خواهد بود.
قبل از اينكه تجارت الكترونيك را به طور كامل مورد بحث قرار دهيم بهتر است تا تصوير درستي از تجارت ساده وسنتي داشته باشيم .در صورتيكه فهميدن ودرك كلمه تجارت بسط وتعميم مفهوم تجارت الكترونيكي نيز به آساني صورت مي گيرد.
در فرهنگ لغت Merriam Websters Collegiate تجارت اينگونه تعريف شده است .
1-روابط اجتماعي –تبادل افكار ،عقايد واحساسات
2-مبادله ويا خريدوفروش كالا در مقياس وسيع شامل حمل ونقل از مكاني به مكان ديگر.
ما علاقه منديم تا در خصوص دومين معني ارائه شده در تجارت بحث كنيم .
وقتي به تجارت به روشهاي متفاوت نظر بياندازيد متوجه چندين نقش مختلف در امر تجارت خواهيد شد.
خريداران :كساني هستند كه مي خواهند با پرداخت پول كالايي را خريداري ويا از سرويسي بهره مند شوند .
فروشندگان :كساني هستند كه كالاويا خدماتي را به خريداران عرضه مي كنند .معمولا فروشندگان
به دو صورت مختلف مي باشند ، خرده فروشاني كه بطور مستقيم اجناس خود را به مصرف كننده مي فروشند وعمده فروشان ويا توزيع كنندگان كالا كه اجناس وتوليدات خود را به خرده فروشان ويا ديگر طالبان كالا مي فروشند .
توليدكنندگان :كساني هستند كه محصولاتي را كه توسط فروشندگان ارائه مي شود را توليد مي كنند،
يك توليد كننده همواره ضرورتا يك فروشنده نيز هست زيرا توليد كننده محصولات توليد شده خود را به عمده روشان ،خرده فروشان ويا بطور مستقيم به مصرف كننده عرضه داشته وبفروش مي رسانند.
مزاياي استفاده از EDI بطور عام
بطور كلي مزايايي براي مبادله الكترونيكي داده‌ها ذكر شده است كه به تعدادي از آنها اشاره مي‌شود:
1- تأخيرات ناشي از تهيه و تنظيم مدارك و اسناد بسيار كاهش مي‌يابد.
2- به علت اينكه داده‌ها به دفعات وارد سيستم نمي‌شود امكان بروز اشتباهات انساني كاهش مي‌يابد.
3- در زمان لازم براي ورود مجدد داده‌ها به سيستم صرفه‌جويي مي‌شود.
4- چون اطلاعات در مراحل مختلف فرآيند مكرراً وارد سيستم نمي‌شود، هزينه و زمان مورد استفاده كاهش مي‌يابد.
5- در نتيجه كاهش تأخيرات زماني، دسترسي به اطلاعات سريع‌تر بوده و از رواني بيشتري برخوردار مي‌شود.
6- ايجاد بستر لازم براي پيوستن به بلوك‌هاي اقتصادي و تجاري، هر بلوك متشكل از كشورهايي است كه هدفهاي معين وخاصي را دنبال مي‌كنند و معمولاً كشورهاي ديگر براي آنكه در تجارت جهاني حضور يابند سعي مي‌كنند خود را به اين بلوك‌ها نزديك كنند.
7- از ديگر مزاياي تجارت الكترونيكي پيوستن شركتهاي كوچك و متوسط به صحنه بازارهاي جهاني است. براي اينكه يك كشور بتواند از تجارت خارجي خود سود برد بايد بتواند صنايع كوچك و متوسط خود را وارد بازارهاي جهاني كند كه در پي آن اشتغال در اين كشورها افزايش مي‌يابد.
8- پيوستن به تجارت الكترونيكي افزايش بهره‌وري و دسترسي بهتر و بيشتر به بازارهاي جهاني را در فضاي رقابتي كه اكنون در تجارت وجود دارد امكان‌پذير مي‌نمايد.
9- استفاده از اين فن و روش كاهش هزينه‌هاي مبادله‌اي را در بر خواهد داشت. در بررسي‌ها و برآوردهاي سازمان ملل آمده است كه استفاده از روشهاي سنتي كاغذي در تجارت بين‌المللي در سال حدود 100 ميليارد دلار هزينه در بر دارد كه با استفاده از تجارت الكترونيكي سالانه حدود 25% آن قابل صرفه‌جويي است كه سهم هر كشور در اين صرفه‌جويي حدود 5/2% ارزش مبادلات آن كشور برآورد شده است.
10- يك سند الكترونيكي همانند سند كاغذي قابل پيگيري است. سالها است كه تبادل اطلاعات بين رايانه‌ها در حال انجام است و اين اطلاعات قابل انتقال به رايانه‌هاي اشخاص مي‌باشد. اما تفاوت اصلي بين پيامهاي الكترونيكي و سند الكترونيكي در تعهدآور بودن سند الكترونيكي است. يك سند الكترونيكي همانند اسناد كاغذي قابل تعقيب را از لحاظ قانوني به همان اندازه معتبر است.
مزاياي استفاده از EDI براي دولتها
استفاده از EC براي دولتها بسيار مفيد مي‌باشد چون بين تجار و دولت به لحاظ امور اقتصادي زيادي مانند گمرك، صادرات و واردات كالا و همچنين خريدها و تداركات دولت ارتباط نزديكي وجود دارد و در نتيجه كاهش تشريفات اداري و كاغذبازي مي‌تواند به اداره سازمانها و ادارات دولتي كمك شايان توجهي بنمايد. «بعنوان مثال در ايالات متحده زماني كه مقرر شد تجارت الكترونيكي در خريدهاي دولت مركزي اجرا شودگروهي تحت عنوان گروه فدرال خريد تشكيل شود و برنامه جامعي تهيه نمود كه در تمام رده‌هاي سازماني دولت مركزي مرحله ايجاد و تداركات تجارت الكترونيكي مستقر شود. اين برنامه از اواخر سال 1994 به مرحله اجرا درآمد و در سال 1995 ميزان سفارشهاي خريد از طريق تجارت الكترونيكي بطور متوسط ماهانه به 11 ميليون دلار بالغ گرديد و پيش‌بيني مي‌شود كه اين شيوه خريد تا 1997 در تمام سازمانهاي دولتي پياده شود» هدف تجارت الكترونيكي ايجاد سازمانهاي كاملاً الكترونيك است كه در آنها فرآيندهاي دستي به فرآيندهاي خودكار تبديل مي‌شود و نحوه انجام معاملات بطور بنيادي تغيير پيدا مي‌كند بدين منظور علاوه بر فن‌آوري جديد، بايد فرآيندهاي مبتني بر كاغذ تغيير يافته و مجدداً بر اساس شيوه‌هاي الكترونيكي طراحي شوند.
مزاياي EDI از منظر دولت
مزايايي كه استفاده از اين روش براي دولت ذكر شده است مي‌تواند به شرح زير باشد:
1- افزايش بهره‌وري خريدار
2- اجراي كامل تجارت الكترونيكي تعداد دفعاتي را كه اطلاعات وارد سابقه بايگاني مي‌شود، كاهش مي‌دهد.
3- زمان لازم براي جابجا كردن كاغذها، پركردن فرمها و تهيه فتوكپي كاهش مي‌يابد.
4- كاهش هزينه معاملات
5- قيمت مناسبتر به لحاظ كاهش هزينه‌ها
6- گسترش رقابت بين فروشندگان
7- بهبود اطلاعات مديريتي و استفاده بهينه از اطلاعات در سيستمهاي اطلاعاتي مديريت
8- انجام به موقع عمليات
9- بهبود كنترل موجودي
10- اجراي روش رأس موعد يا (JIT) Just In TIME در انبارداري
11- بهبود فرآيند پرداخت
12- در دسترس بودن كاتالوگ‌ها و قراردادهاي دولتي
مزاياي EDI از منظر فروشنده
از ديد فروشندگان نيز مزاياي اين روش به شرح زير مي‌باشد:
1- افزايش كارايي عملياتي
2- بهبود در فرآيند پرداخت
3- كاهش هزينه‌هاي مستقيم
4- حذف فاكتور
5- افزايش فرصت شركت در معاملات دولتي براي شركتهاي كوچك
صرفه‌جويي حاصل شده از برقراري EDI در ايالات متحده
براي اثبات مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي، صرفه‌جويي‌هايي كه بر اثر اعمال مبادله الكترونيكي داده‌ها و وزارتخانه‌ها و ادارات دولتي ايالات متحده حاصل شده را بيان مي‌كنيم.
- وزارت امور بازنشستگان لشگري كه در معاملات خود از مبادله الكترونيكي داده‌ها استفاده مي‌كند 75 ميليون دلار در طي 5 سال.
- وزارت دفاع با خودكاركردن 16 فرم كه بيشترين مصرف را دارند و با بكار بردن سيستم پردازش بدون كاغذ سفارشها 3/1 ميليارد دلار در عرض 10 سال صرفه‌جويي خواهد داشت.
- هزينه بررسي و پردازش دستي يك اظهار نامه مالياتي براي اداره درآمدهاي داخلي 82 دلار است در حالي كه هزينه اين اقلام به روش الكترونيكي بطور متوسط 57/8 دلار مي‌باشد.
- طبق برآوردها، نظام خدماتي درماني ايالات متحده با بكارگرفتن EDI سالانه 4 ميليارد تا 10 ميليارد دلار صرفه‌جويي خواهد داشت.
منابع:
م . صادقی . تجارت جهانی الکترونیک و فناوری اطلاعات ، سخن گستر ،مهرماه 1385
www.itsunteam.blogspot.com
اینترنت
[1] ELECTRONIC DATA INTERCHENG
نویسنده : مهدی صادقی دانشجوی کارشناسی فناوری اطلاعات
44mehdi@gmail.com
مقدمه
در تعریفی ساده، مبادله الکترونیکی اطلاعات عبارت از تولید، پردازش، کاربرد و تبادل اطلاعات و اسناد تجاری به شیوه های الکترونیکی و خودکار، بین سیستمهای رایانه ای و بر اساس زبان مشترک و استانداردهای ((ادیفاکت)) سازمان ملل متحد و با کمترین دخالت عامل انسانی است. با این وصف، فناوری مبادله الترونیکی اطلاعات تنها به خود کارسازی عملیات دستی و کنار گذاشتن شیوه های مبتنی بر کاغذ و محدود نمی شود؛ بلکه همچنین کاربرد آن نقش تعیین کننده ای در ارتقاء کارآیی و بهره وری سازمان ها، بهبود مدیریت و روان ساختن معاملات و مراودات بازرگانی دارد و به طور کلی نحوه فعالیت سازمان ها را به صورت بنیادی تغییر می دهد.
مبادله الکترونیکی اطلاعات حاصل یک کشف واحد در قلمرو فن آوری نیست، بلکه ثمره بهره برداری برنامه ریزی شده و هماهنگ از منابع و ابزار متعددی مانند سیستم های رایانه ای، زیر ساختار مخابراتی، استانداردها، راهبردهای اجرایی، دانش فنی و روان ساختن قوانین و چارچوب های حقوقی است. از این رو اجرای آن و گذار از مرحله مبادله اطلاعات بر اساس شیوه های سنتی به مرحله مبادله الکترونیکی نیز جز با تشریک مساعی نزدیک بین بخش های ذیربط دولتی و خصوصی، میسر نمی گردد.
از سوی دیگر، مبادله الکترونیکی اطلاعات را نمی توان یک جانبه یا در محیطی بسته اجرا نمود، بلکه کاربرد و بهره مندی از مزایای آن مستلزم مشارکت جمعی و داوطلبانه کلیه شرکای تجاری ذیربط می باشد و از این نقطه نظر، فراهم نمودن زمینه لازم برای اجرای موفقیت آمیز آن باید بگونه ای سیاست گذاری و برنامه ریزی شود که شرکت ها و بنگاههای تجاری کوچک و متوسط معمولا منابع مالی محدودتری در اختیار دارند نیز بتوانند از تسهیلات ارتباطی در حد لازم بهره مند شوند و در صحنه تحولات فن آوری در انزوا قرار نگیرند.
تاریخچه تجارت
بشر از همان آغاز تاریخ ،شیرینی سود تجارت را چشیده است.آموختن روش کشاورزی و کار بر روی زمین ،چرخهای تولید را به گردش در آورد .انسان پس از بر آوردن نیازهای خود بقیه آنچه را از محصولات زراعی و صید دریا و خشکی بدست می آورد ؛وامی گذاشت وبدان تعلق خاطری نداشت،ولی هنگامی که نخستین معاملات پایاپای انجام شد ،در یافت که ملاک سودمندی اشیاءتنها نیاز شخصی نیست بلکه هر آنچه دیگری هم به آن نیاز داشته باشد دارای ارزش است .اندک اندک دریافت که هر چیزی که کسی ،در هرجا،در حال یا آینده به آن نیاز داشته باشد،دارایی محسوب می شود .تجارت حس مالکیتی را که با کار شکوفا شده بود به جوشش در آورد.ار آن پس ارضای حس فطری جاه طلبی نیز به مدد آمد و سرنوشت انسان را با تجارت پیوند داد. درآغازشکل گیری تجارت ،می شد هر چیزی را از دیگری تقریبا رایگان خرید ،اما با آشنا شدن انسانها با فایده تجارت و گسترش آن ،سود تجاری ،افزایش یافت گرچه از مقدارش در معامله واحد کاسته شد؛اگر در ابتدا ممکن بود تا آهن را با طلا معامله کرد،بعدها باید به سود بسیار کمتر قناعت می شد.
انسان از ابتدای خلقت تاکنون روشهای تجاری متفاوتی را تجربه کرده است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. شکارچی گوشت را با سلاح عوض می‌‌کرد. این سیستم اشکالات فراوانی داشت. مثلا ممکن بود شکارچی نتواند سلاح سازی را پیدا کند که به گوشت احتیاج داشته باشد. در این صورت گوشتها فاسد می‌‌شدند .
در بعضی سیستم ها کالای محبوب به وجود آمد. در سرزمینی که گندم غذای اصلی مردم آن بود، شکارچی شکارش را با گندم تعویض می‌‌کرد. این روش هم مشکلات زیادی داشت. کالای محبوب در سرزمینهای مختلف متفاوت بود. از طرف دیگر معیاری برای سنجش ارزش آن وجود نداشت و حمل و نقل آن هم مشکل بود بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بين تجارت و تكنولوژى دير زمانى است كه وجود داشته و ادامه دارد. در واقع، يك پيشرفت تكنيكى باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت كشتى بود. در حدود 2000 سال قبل از ميلاد، فينيقيان تكنيك ساخت كشتى را بكار بردند تا از دريا بگذرند و به سرزمين هاى دور دست يابند. با اين پيشرفت، براى اولين بار مرزهاى جغرافيايى براى تجارت باز شد و تجارت با سرزمين هاى ديگرآغاز شد. اكنون، شبكه جهانى اينترنت مانند همان كشتى است كه نه تنها فواصل جغرافيايى، بلكه اختلافات زمانى را نيز كمرنگ نموده و صحنه را براى نمايشى ديگر آماده كرده است.ترکیب تجارت و الکترونیک از سال 1970 آغاز شد. براى گسترش و پذيرش تجارت الکترونیک لازم است كه پيش نيازهاى اين تكنولوژى از جمله زيرساختار مخابراتى، مسايل قانونى و ايمنى پيام رسانى مهيا شود.
مهم ترين هدف در تجارت حال چه از روش هاى بسيار پيشرفته الكترونيكى استفاده كند و چه از روش هاى سنتى و قديمى -همانا دستيابى به پول و سود بيشتر است. طبيعتا در اين ميان، نقش بانك ها و موسسات اقتصادى در نقل وانتقال پول بسيار حياتى است. هنگامى كه در سال 1994 اينترنت قابليت هاى تجارى خود را علاوه بر جنبه هاى علمى و تحقيقاتى به نمايش گذاشت،موسسات تجارى در كشورهاى پيشرفته اولين نهادهايى بودند كه تلاش جدى خود را براى استفاده هر چه بيشتر از اين جريان بكار انداختند. سپس به سرعت مشخص شد كه اينترنت بستر بسيار مناسبى براى انواع فعاليت هاى بانكدارى و اقتصادى بشمار مى رود.بانكدارى و تجارت الکترونیک هم اكنون در جهان به عنوان يك بحث بسيار تخصصى و در عين حال، بسيار پيچيده تبديل شده است و تطبيق آن با سياست هاى تجارى و اقتصادى كشورهاى مختلف نياز به تحقيق و برنامه ريزى دقيق دارد.
در بررسى تاريخچه تجارت الکترونیک درمى يابيم كه بورس هاى اوراق بهادار نيز موسسات ديگرى بودند كه به سرعت فعاليت خود را با روند پيشرفت هماهنگ كردند و موفق شدند كه در عرض مدت كوتاهى، با توجه به برترى هاى اينترنت در مقايسه با روش هاى قديمى، به دليل سرعت و دقت بالا، به موفقيت هاى بى نظيرى دست يابند.
تجارت الكترونيك، على رغم جوان بودن در جهان شناخته شده و در سال هاى اخير رشد فزاينده و غيرقابل پيش بينى داشته است. اين رشد تصاعدى حاصل استفاده از يك ابزار، يعنى اينترنت مى باشد. البته تجارت الكترونيك فقط در شاخصه ها يا كشورهاى خاصى جا افتاده و استفاده مى شود. براى مثال، در سال 1997 توريسم مسوول 20 تا 30 درصد از فروش هاى مجازى بوده.
تجارت الكترونيكي ازسال 1970 هنگاميكه شركتهاي بزرگ اقدام به تهيه شبكه هاي خصوصي كامپيوتري بين خود جهت تبادل اطلاعات تجاري بين شركا وتوليد كنندگان خود كردند پديد آمد.
اين عمل به نام EDI[1] تبادل اطلاعات الكترونيك معروف شد .اين انتقال اطلاعات كه بصورت ساده شده وتحت استانداردهاي لازم EDI ما بين شركتهاي تجاري صورت مي گرفت مسائل اداري سنتي بر كاغذ ووجود نيروها ي انساني در اين بخشها را بطور چشم گيري كاهش داد.
درحال حاضر نيز در حدود 95% از هزار شركت بدليل كاهش هزينه هاوبالا بردن راندمان كار از EDI استفاده مي كنند. در واقع پايه واساس تجارت الكترونيك EDI بوده وهست !
امروزه تماسهاي تجاري بر روي اينترنت كه بواسطه تجارت الكترونيكي است رو به افزايش گذاشته است .بطور مثال با آمدن EDI بر روي اينترنت اين امكان را براي شركتها بوجود آورده است تا سيستمهاي قديمي مربوط به شبكه هاي خصوصي خود را جمع نموده وپول آنها را پس انداز نمايند وبا سرمايه گذاري وگسترش برروي زنجيرهاي جديد تجاري به دادوستدهاي بيشتري در اين زمينه نايل آيند.ساير شركتها نيز به سادگي معاملات خود را ،از آنجاييكه نيازي به رعايت كردن استاندارد هاي لازم براي EDI در محيط وب نيست ،بر روي وب منتقل كرده اند.
آوازه تجارت الكترونيك را احتمالا از طريق راديو ، تلويزيون ، روزنامه و يا سايتهايي كه بفروش
on-line بر روي اينترنت اشتغال دارند شنيده واز آن با خبر شده ايد وهمينطور از خرده فروشان on-line بر روي اينترنت كه سرويسهاي خوب ومناسبي را به خريداران خود ارائه كرده اند مطلع شده ايد.
خرده فروشي بصورت on-line حدودا ازچهار سال پيش برروي اينترنت آغاز شد كه پيشگامان آن شركتهاي بزرگ ايترنتي بودند كه فروش موارد جزئي (خرده فروشي ) به روش سنتي را ادامه ندادندكه از آنجمله AMAZON وبه تازگي CD مي باشد.
اخيرا نامها و مارك هاي معروف تجاري ماننند (گپ و وال مارت ) و شركتهايي از اين قبيل اقدام به تاسيس فروشگاههاي خود بر روي اينترنت كرده اند ودر اين رابطه متخصصين امر اظهار داشته اند كه اين شركتها وساير شركتهاي نام آشنا مي توانند با اين اقدام براي مدتها بر روي اينترنت حضور داشته باشند چرا كه امروزه تنها چيزيكه يك فرد به آن نياز دارد داشتن يك دستگاه كامپيوتر ،يك نمايشگر ودسترسي به اينترنت است تا بتوانند به راحتي هر آنچه را كه بخواهند از جزئي ترين تا كلي ترين كالا (ماشين) از اين طريق خريداري نمايند.
حتما در دوسال گذشته راجع به تجارت الكترونيكي اززواياي مختلف مطالبي شنيده ايد.
براي نمونه شما در موردتمام شركتهايي كه ارائه دهنده تجارت الكترونيكي هستند شنيده ايد .
-تمامي اخبار مر بوط به تحول وحركت به سوي تجارت الكترونيكي وتبليغات اغراق آميز شركتهايي كه با تجارت الكترونيكي كار مي كنند را خوانده ايد.
-شاهد آن بوده ايد كه در بازار سهام چه ارزش فراواني به شركتهايي كه در بازار سهام آنها با سيستم
web كار مي كندداده مي شود حتي اگر سودي عايد اين شركتها نشود.
امكان دارد شما نيز كالايي رااز طريق webخريداري كرده باشيد كه در اين صورت تجربه شخصي در مورد تجارت الكترونيكي داريد.
با اين وجود ممكن شما احساس كنيد كه درك درستي از تجارت الكترونيك نداريد.
اين تبليغات اغراق آميز چيست؟چرا به تجارت الكترونيك بهاي زيادي داده مي شود؟اگر شما نظري در مورد تجارت الكترونيك داريد چگونه مي توانيد آنرا اجراكنيد؟
در صورتيكه سوالاتي از اين قبيل داريد اين مقاله كه در مورد چگونگي عملكرد تجارت الكترونيكي است با قرار دادن شما در فضاي كامل تجارت الكترونيكي پاسخگوي شما خواهد بود.
قبل از اينكه تجارت الكترونيك را به طور كامل مورد بحث قرار دهيم بهتر است تا تصوير درستي از تجارت ساده وسنتي داشته باشيم .در صورتيكه فهميدن ودرك كلمه تجارت بسط وتعميم مفهوم تجارت الكترونيكي نيز به آساني صورت مي گيرد.
در فرهنگ لغت Merriam Websters Collegiate تجارت اينگونه تعريف شده است .
1-روابط اجتماعي –تبادل افكار ،عقايد واحساسات
2-مبادله ويا خريدوفروش كالا در مقياس وسيع شامل حمل ونقل از مكاني به مكان ديگر.
ما علاقه منديم تا در خصوص دومين معني ارائه شده در تجارت بحث كنيم .
وقتي به تجارت به روشهاي متفاوت نظر بياندازيد متوجه چندين نقش مختلف در امر تجارت خواهيد شد.
خريداران :كساني هستند كه مي خواهند با پرداخت پول كالايي را خريداري ويا از سرويسي بهره مند شوند .
فروشندگان :كساني هستند كه كالاويا خدماتي را به خريداران عرضه مي كنند .معمولا فروشندگان
به دو صورت مختلف مي باشند ، خرده فروشاني كه بطور مستقيم اجناس خود را به مصرف كننده مي فروشند وعمده فروشان ويا توزيع كنندگان كالا كه اجناس وتوليدات خود را به خرده فروشان ويا ديگر طالبان كالا مي فروشند .
توليدكنندگان :كساني هستند كه محصولاتي را كه توسط فروشندگان ارائه مي شود را توليد مي كنند،
يك توليد كننده همواره ضرورتا يك فروشنده نيز هست زيرا توليد كننده محصولات توليد شده خود را به عمده روشان ،خرده فروشان ويا بطور مستقيم به مصرف كننده عرضه داشته وبفروش مي رسانند.
مزاياي استفاده از EDI بطور عام
بطور كلي مزايايي براي مبادله الكترونيكي داده‌ها ذكر شده است كه به تعدادي از آنها اشاره مي‌شود:
1- تأخيرات ناشي از تهيه و تنظيم مدارك و اسناد بسيار كاهش مي‌يابد.
2- به علت اينكه داده‌ها به دفعات وارد سيستم نمي‌شود امكان بروز اشتباهات انساني كاهش مي‌يابد.
3- در زمان لازم براي ورود مجدد داده‌ها به سيستم صرفه‌جويي مي‌شود.
4- چون اطلاعات در مراحل مختلف فرآيند مكرراً وارد سيستم نمي‌شود، هزينه و زمان مورد استفاده كاهش مي‌يابد.
5- در نتيجه كاهش تأخيرات زماني، دسترسي به اطلاعات سريع‌تر بوده و از رواني بيشتري برخوردار مي‌شود.
6- ايجاد بستر لازم براي پيوستن به بلوك‌هاي اقتصادي و تجاري، هر بلوك متشكل از كشورهايي است كه هدفهاي معين وخاصي را دنبال مي‌كنند و معمولاً كشورهاي ديگر براي آنكه در تجارت جهاني حضور يابند سعي مي‌كنند خود را به اين بلوك‌ها نزديك كنند.
7- از ديگر مزاياي تجارت الكترونيكي پيوستن شركتهاي كوچك و متوسط به صحنه بازارهاي جهاني است. براي اينكه يك كشور بتواند از تجارت خارجي خود سود برد بايد بتواند صنايع كوچك و متوسط خود را وارد بازارهاي جهاني كند كه در پي آن اشتغال در اين كشورها افزايش مي‌يابد.
8- پيوستن به تجارت الكترونيكي افزايش بهره‌وري و دسترسي بهتر و بيشتر به بازارهاي جهاني را در فضاي رقابتي كه اكنون در تجارت وجود دارد امكان‌پذير مي‌نمايد.
9- استفاده از اين فن و روش كاهش هزينه‌هاي مبادله‌اي را در بر خواهد داشت. در بررسي‌ها و برآوردهاي سازمان ملل آمده است كه استفاده از روشهاي سنتي كاغذي در تجارت بين‌المللي در سال حدود 100 ميليارد دلار هزينه در بر دارد كه با استفاده از تجارت الكترونيكي سالانه حدود 25% آن قابل صرفه‌جويي است كه سهم هر كشور در اين صرفه‌جويي حدود 5/2% ارزش مبادلات آن كشور برآورد شده است.
10- يك سند الكترونيكي همانند سند كاغذي قابل پيگيري است. سالها است كه تبادل اطلاعات بين رايانه‌ها در حال انجام است و اين اطلاعات قابل انتقال به رايانه‌هاي اشخاص مي‌باشد. اما تفاوت اصلي بين پيامهاي الكترونيكي و سند الكترونيكي در تعهدآور بودن سند الكترونيكي است. يك سند الكترونيكي همانند اسناد كاغذي قابل تعقيب را از لحاظ قانوني به همان اندازه معتبر است.
مزاياي استفاده از EDI براي دولتها
استفاده از EC براي دولتها بسيار مفيد مي‌باشد چون بين تجار و دولت به لحاظ امور اقتصادي زيادي مانند گمرك، صادرات و واردات كالا و همچنين خريدها و تداركات دولت ارتباط نزديكي وجود دارد و در نتيجه كاهش تشريفات اداري و كاغذبازي مي‌تواند به اداره سازمانها و ادارات دولتي كمك شايان توجهي بنمايد. «بعنوان مثال در ايالات متحده زماني كه مقرر شد تجارت الكترونيكي در خريدهاي دولت مركزي اجرا شودگروهي تحت عنوان گروه فدرال خريد تشكيل شود و برنامه جامعي تهيه نمود كه در تمام رده‌هاي سازماني دولت مركزي مرحله ايجاد و تداركات تجارت الكترونيكي مستقر شود. اين برنامه از اواخر سال 1994 به مرحله اجرا درآمد و در سال 1995 ميزان سفارشهاي خريد از طريق تجارت الكترونيكي بطور متوسط ماهانه به 11 ميليون دلار بالغ گرديد و پيش‌بيني مي‌شود كه اين شيوه خريد تا 1997 در تمام سازمانهاي دولتي پياده شود» هدف تجارت الكترونيكي ايجاد سازمانهاي كاملاً الكترونيك است كه در آنها فرآيندهاي دستي به فرآيندهاي خودكار تبديل مي‌شود و نحوه انجام معاملات بطور بنيادي تغيير پيدا مي‌كند بدين منظور علاوه بر فن‌آوري جديد، بايد فرآيندهاي مبتني بر كاغذ تغيير يافته و مجدداً بر اساس شيوه‌هاي الكترونيكي طراحي شوند.
مزاياي EDI از منظر دولت
مزايايي كه استفاده از اين روش براي دولت ذكر شده است مي‌تواند به شرح زير باشد:
1- افزايش بهره‌وري خريدار
2- اجراي كامل تجارت الكترونيكي تعداد دفعاتي را كه اطلاعات وارد سابقه بايگاني مي‌شود، كاهش مي‌دهد.
3- زمان لازم براي جابجا كردن كاغذها، پركردن فرمها و تهيه فتوكپي كاهش مي‌يابد.
4- كاهش هزينه معاملات
5- قيمت مناسبتر به لحاظ كاهش هزينه‌ها
6- گسترش رقابت بين فروشندگان
7- بهبود اطلاعات مديريتي و استفاده بهينه از اطلاعات در سيستمهاي اطلاعاتي مديريت
8- انجام به موقع عمليات
9- بهبود كنترل موجودي
10- اجراي روش رأس موعد يا (JIT) Just In TIME در انبارداري
11- بهبود فرآيند پرداخت
12- در دسترس بودن كاتالوگ‌ها و قراردادهاي دولتي
مزاياي EDI از منظر فروشنده
از ديد فروشندگان نيز مزاياي اين روش به شرح زير مي‌باشد:
1- افزايش كارايي عملياتي
2- بهبود در فرآيند پرداخت
3- كاهش هزينه‌هاي مستقيم
4- حذف فاكتور
5- افزايش فرصت شركت در معاملات دولتي براي شركتهاي كوچك
صرفه‌جويي حاصل شده از برقراري EDI در ايالات متحده
براي اثبات مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي، صرفه‌جويي‌هايي كه بر اثر اعمال مبادله الكترونيكي داده‌ها و وزارتخانه‌ها و ادارات دولتي ايالات متحده حاصل شده را بيان مي‌كنيم.
- وزارت امور بازنشستگان لشگري كه در معاملات خود از مبادله الكترونيكي داده‌ها استفاده مي‌كند 75 ميليون دلار در طي 5 سال.
- وزارت دفاع با خودكاركردن 16 فرم كه بيشترين مصرف را دارند و با بكار بردن سيستم پردازش بدون كاغذ سفارشها 3/1 ميليارد دلار در عرض 10 سال صرفه‌جويي خواهد داشت.
- هزينه بررسي و پردازش دستي يك اظهار نامه مالياتي براي اداره درآمدهاي داخلي 82 دلار است در حالي كه هزينه اين اقلام به روش الكترونيكي بطور متوسط 57/8 دلار مي‌باشد.
- طبق برآوردها، نظام خدماتي درماني ايالات متحده با بكارگرفتن EDI سالانه 4 ميليارد تا 10 ميليارد دلار صرفه‌جويي خواهد داشت.
منابع:
م . صادقی . تجارت جهانی الکترونیک و فناوری اطلاعات ، سخن گستر ،مهرماه 1385
www.itsunteam.blogspot.com
اینترنت
[1] ELECTRONIC DATA INTERCHENG
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر