فناوری اطلاعات و اشتغال
INFORMATION TECHNOLOGY&EMPLOYMENT
محقق : مهدی صادقی
1-1- مقدمه
يكي از زير بناهاي اساسي توسعه اشتغال در هر كشور، توسعه اقتصادي آن است. صنعتي شدن و توسعه اقتصـادي هر كشـور نيـازمند بستري مناسب و شـرايطي خـاص مي باشد. امروزه تكنولوژي به عنوان زير بناي اصلي توسعه اجتماعي، اقتصادي و ابزاري موثر جهت كسب و حفظ استقلال شناخته شده است. كشورهاي پيشرفته جهت اهراز موفقيتهاي بيشتر و كشورهاي جهان سوم به منظور ايجاد بهتر و جبران عقب ماندگيهاي خود توجه فراواني به توسعه تكنولوژي دارند. (مهدوي، 1379)
در جهان امروز اقتدار سياسي و نظامي كشورها در گرو توسعه اقتصادي است و توسعه اقتصادي هم اشتغال زايي را به دنبال خواهد داشت. روند رو به كاهش ارزش مواد اوليه (مواد اوليه معدني، سوخت و محصولات كشاورزي) در تجارت جهاني نشان مي دهد كه توان صنعتي، نقش اصلي در توسعه اقتصادي كشورها داشته و با توجه به تاثيرات زيست محيطي سيستم هاي توليدي و محصولاتشان، تغيير ساختار هزينه و افزايش سهم تكنولوژي بويژه تكنولوژيهاي پيشرفته ارتباطي و اطلاعاتي در بازده واقعي اقتصاد، توان صنعتي در گرو توان تكنولوژيك از جمله فناوري اطلاعات و ارتباطات است.
فناوري اطلاعات در عين حاليكه از لحاظ زيست محيطي كم خطر است، پتانسيلهاي زيادي را هم براي ايجاد اشتغال دارد. فناوري اطلاعات در مقايسه با ساير صنايع خيلي سرمايه بر نيست و بيشتر به مهارتهاي فني نيروي انساني متكي است . و در صورت اجراي سياستهاي صحيح توسعه منابع انساني، اختلاف درآمدها را كاهش خواهد داد . (مهدوي 1379) امروزه فناوري اطلاعات و انجام هر كسب و كاري سخت به هم تنيده اند و نمي توان درباره يكي از آنها بدون ديگري سخن گفت.
در اين فصل سعي شده است طرح و برنامه تحقيق در راستاي چارچوب نظري تعيين شده ارائه شود. چارچوب نظري تحقيق به ماهيت تحقيق، روش تحليل مورد استفاده، و اهداف و انگيزه هاي تحقيق و موضوع انتخاب شده بستگي دارد.
1-2- تعريف موضوع
عصر صنعتي در سالهاي پاياني قرن بيستم به تحولات عميقي دست پيدا كرد و زندگي انسانها، جوامع و مناسبات آنها را دچار تغييرات فراوان نمود. پديده انفجار اطلاعات و ظهور انقلاب اطلاعاتي، موجب شده عصر حاضر بعنوان عصر اطلاعات شناخته و ناميده شود. در واقع عصر اطلاعات نويد دهنده جهاني نو با شيوه هاي نوين به كارگيري اطلاعات است. نزديكي روز افزون شهروندان دهكده جهاني به يكديگر، تعامل فرهنگها، تقابل تدابير سياستگذاران محلي با جريانهاي فرا ملي و دسترسي سريع به تمامي اطلاعاتي كه در جهان توليد مي شود اعم از اطلاعات علمي، اقتصادي، خبري،و ... بسياري از آثارگريز ناپذير ديگر نمونه هايي از اين پيامدها هستند. طبعاً در اين عرصه جديد نيز فرد و جامعه اي كه با شناخت و اشراف بيشتر و اهداف و آرمان روشن تر به ميدان بيايد و از اين ابزار جديد، بهره جويد، در فرهنگ، اقتصاد و سياست جامعه جهاني نقش برتري خواهد داشت. (مهدوي، 1379)
نقش اطلاعات در اقتصاد و توسعه يكي از كليدي ترين مفاهيم در رشد اقتصادي تمامي كشورهاي جهان مي باشد. نقش اطلاعات در مفاهيم خرد و كلان اقتصادي در دو دهه اخير توجه خاص پژوهشگران اقتصادي را به خود جلب كرده است. جهت گيري اقتصاد كشورهاي مختلف به سمت افزايش فعاليتهاي بخشهاي مربوط به اطلاعات به مرور زمان باعث گسترش و پايه ريزي تكنولوژي نويني بنام فناوري اطلاعات و ارتباطات گرديده است. (كتز1، 1986)
فناوري اطلاعـات و ارتباطات از دو جهت نگريسته مي شــود. در نگاه اول فناوري اطلاعات و ارتباطات يك ابزار محسوب مي گردد و زمينه هاي را بوجود مي آورد كه اگر چه نمي تواند جاي توسعه راستين را بگيرد اما ابزارهايي بدست مي دهد كه مي تواند توسعه را شتاب دهد. (نواب زاده، 1380)
دسترسي به فناوري اطلاعات مي تواند به تامين نيازهاي آموزشي، بهداشتي، تغذيه، مسكن و ... مردم كمك كرده و توليد را رونق بخشد و در نهايت سطح درآمد و رفاه را افزايش دهد.
در نگاه دوم فناوري اطلاعات محور و بستر توسعه به شمار مي رود. بنا به نظر پروفسور يال رومر استاد دانشگاه بركلي اگر قرار است بيش از 60 درصد عوامل رشد و توسعه پايدار را بر اساس دانش و دانايي بدانيم لازم است هر گونه برنامه ريزي در راستاي توسعه پايدار را بر اساس دانش و بهره گيري از فناوري اطلاعات طراحي نمائيم.
بنابراين از نگاه دوم فناوري اطلاعات در تحقق توسعه پايدار نقش مهمي را ايفا مي كند زيرا توسعه پايدار در عصر جديد بر اساس دانش و دانايي پايه گذاري شده است. (گلزيان، 1380)
از آنجا كه اشتغال در ارتباط مستقيم با توليد و توسعه اقتصادي است و بستگي به سرعت روند توسعه جامعه و موفقيت يا عدم موفقيت برنامه هاي توسعه دارد، پس تحول در فناوري اطلاعات و ارتباطات زمينه كاري جديدي را فراهم مي كند.
با ظهور تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات و با استفاده كاريابي اينترنت شبكه هاي اطلاع رساني جهان بخود شكل گرفت، بطوريكه احتياجات بشر از شكلي به شكلي ديگر تحول يافت و نقد بقاء هر انساني پذيرش تغييرات و انعطاف پذيري بهبودي بهتر به سمت گرايشات با ارزش مي باشد. با وجود فناوري اطلاعات و ارتباطات در سطح جهاني معني جهان الكترونيك و با كاربرد بيش از اندازه اصولي صحيح اينترنت تجارت در بازاريابي الكترونيك پايگاه مهمي پيدا كرده است. امروزه ديگر كمپانيها و شركتهاي بزرگ دنيا نيروي خود را بيشتر صرف ارائه و فروش از طريق بازار يكپارچه جهاني با اينترنت متمركز كرده اند و علاوه بر اين مشتريان همانند كمپانيها و شركتهاي بزرگ خريد خود را از طريق اين بازار جهاني انجام داده و علاوه بر آن بعنوان طراح و آفريدن ايده هاي خود و بعمل نشان دهي اين ايده ها با كمپانيها و شركتهاي بزرگ تجارتي دنيا هم ياري مي كنند و در نتيجه توليد كننده بدينوسيله ارزش فروش و توليد خود را افزايش داده است و از طرف ديگر مشتري بعنوان مصرف كننده ارزش خريد و مصرف خود را افزايش داده است. و در نتيجه گيري كلي اقتصاد بازاريابي و تجارت افزايش يافته و ركودهاي اقتصادي كاهش پيدا مي كند.
با گذشت زمان و روند تحولات جهاني فعاليتهاي روزمره جوامع با سرعت غير منتظره اي در حال مكانيزه شدن است بطوريكه در منزل، محيط كار و تجارت آثار فناوري اطلاعات به وضوح نمايان است. عواملي همچون تغييرات اقتصادي، جمعيتي، جهانـي شدن، تسهيل در ارتباطات، تحــولات شگـرف در فنـاوري و ظهور مشـاغل جديد موجب ظهور صنايع و مشاغل جديدي شده است كه نيروي كار آن نياز به مهارت و آموزشهاي جديدي دارد. بديهي است در سالهاي آينده اجزاي اين فناوري از يكپارچگي و هماهنگي بيشتري برخوردار شده و اثر گذاري آن بر صنعت و اشتغال در كشور ما اجتناب ناپذير خواهد بود.
بطور كلي بكارگيري تكنولوژي جديد در كوتاه مدت ممكن است تاثير منفي بر اشتغال بگذارد اما در بلند مدت موجب كم شدن نرخ بيكاري خواهد شد. اين اثر ناشي از افزايش نرخ بهره وري و ضريب تكنولوژي مي باشد. تكنولوژي اطلاعات نيز از اين قاعده مستثني نيست ولي بدليل پيچيدگي و گستردگي عملكردش و همچنين نقشي كه اين تكنولوژي ايفا ميكند بر كل بازار تاثير ميگذارد و موجب افزايش نياز به نيروي متخصص و افزايش قدرت كارآفريني و خود اشتغالي مي گردد.(چان1، 2000)
فناوري اطلاعات به عنوان يك كاتاليزور براي رشد اقتصادي و اشتغال زايي عمل مي كند. هنگاميكه فعاليتهاي روزمره مكانيزه مي شوند و بهره وري افزايش مي يابد، هزينه هاي توليد و تحويل كالا كاهش مي يابند. به عبارت ديگر قيمت تمام شده كالا براي خريدار كاهش يافته و به تبع آن، تقاضا براي خريد افزايش مي يابد. همچنين فناوري اطلاعات موجب شده تا اطلاعات دقيق و روزآمد همواره در دسترس متقاضيان قرار گرفته و آنها را قادر به تصميم گيري يا تصميم سازي بهتر و به موقع بنمايد. اين امر به سهم خود هزينه ها را كاهش داده، سود را افزايش مي دهد و رشد اقتصادي را تسهيل مي نمايد. (فهيمي، 1380)
اين واقعيت است كه در اثر ماشيني شدن فعاليتها، تقاضاي برخي از صنايع براي نيروي كار كاهش مي يابد. ولي از طرفي، مشاغل جديدي وارد بازار كار مي گردند. اين مشاغل نياز به دانش، مهارت و توانمنديهايي دارند كه بعضاً در شرح مشاغل قبلي يا حتي كنوني برخي كشورها وجود ندارد. (واعظ، 1380)
براي بررسي اثر فناوري بر اشتغال بايد عواملي كه در اين فناوري دخيل هستند بررسي شود تا بعد بتوان از اثر جز به كل رسيد كه كل ما همان اشتغال مي باشد. عوامل زير بنايي و زير ساخت تكنولوژيكي فناوري اطلاعات شامل زير ساختهاي مخابراتي، سخت افزار و نرم افزار مي باشند كه پيشرفت آنها به نيروي متخصص نياز دارد و بدنبال آن مشاغلي كه هر كدام سرويس دهنده يا توليد كننده اين فناوري مي باشند افزايش مي يابد.
3-1- اهميت و ضرورت تحقيق
بي ترديد رشد شتابان فناوري اطلاعات و ارتباطات محور اساسي و نيروي محركه اقتصاد و جهاني شدن در آغاز هزاره سوم محسوب مي شود. كشور ما نيز از اين تكنولوژي بي نياز نبوده و مسلماً براي پيشرفت و جبران كمبودهاي موجود راهي جز تكاپوي ملي و برنامه ريزي ندارد. فناوري اطلاعات باعث مي گردد تا چرخه اقتصاد كشور به حركت درآيد. سرعت عمليات و فرآيندهاي اجرايي در تمامي بخشها به شدت بالا رود، تسريع در عمليات بانكي، تسريع در عمليات توليد، بكارگيري فكرها و انديشه ها افزايش خلاقيت ها و نوآوري ها، ابداع و ابتكار، افزايش بهره وري، جايگزيني كارهاي فكري بجاي كارهاي يدي، رقابت با توسعه يافته ها در عرضه فرآورده ها و محصولات فكري، دسترسي به بازارهاي بين المللي و امكان حضور در عرصه هاي بين المللي به عنوان عرضه كننده محصولات و خدمات فكري، همه و همه از دستاوردهاي فناوري اطلاعات است كه منجر به توسعه و رونق اقتصادي و توسعه مشاغل و در نتيجه توسعه اجتماعي و فرهنگي خواهد گرديد.
تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات در دو دهه اخير مبناي برنامه هاي توسعه اي كشورهاي پيشرفته و در حال پيشرفت دنيا قرار گرفته است. تغييرات ناشي از پيشرفت تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات بطور گسترده كليه علوم را تحت تاثير قرار داده و موجب ظهور مفاهيم جديدي در علوم مختلف شده است.
با ايجاد تحول و پيشرفت فناوري اطلاعات و ارتباطات و ورود به عصر اطلاعات، كشورهائي كه عزم توسعه جهشي دارند فناوري اطلاعات و ارتباطات كه داراي ارزش افزوده و اشتغال زايي بسيار بالا مي باشد را بعنوان محور اصلي و استراتژيك توسعه خود انتخاب نموده اند.
فناوري اطلاعات در تحصيل، گسترش، بكارگيري، پشتيباني و مديريت سيستمهاي اطلاعاتي مبنا كامپيوتري استفاده مي شود كه شامل كليه محصولات نرم افزاري و سخت افزاري و برنامه هاي كاربردي كامپيوتر مي باشد.
4-1- اهداف تحقيق
اهداف اين تحقيق عبارتند از:
1- بررسي تاثير توسعه صنعت سخت افزار بر اشتغال
2- بررسي تاثير توليد صنعت نرم افزار بر اشتغال زايي
3- بررسي تاثير توسعه شبكه هاي محلي داده ها بر اشتغال
4- بررسي تاثير بسترسازي شبكه هاي اطلاع رساني (اينترنت ) بر اشتغال زايي
5-1- فرضيات تحقيق
فرضيات اين تحقيق عبارتند از:
فرضيه اصلي : »فناوري اطلاعات و ارتباطات باعث افزايش اشتغال ميگردد.«
فرضيات فرعي:
1- توسعه صنعت سخت افزار باعث افزايش اشتغال مي گردد.
2- توسعه در صنعت نرم افزار باعث افزايش اشتغال مي گردد.
3- بسترسازي در حوزه شبكه هاي داده ها در افزايش اشتغال موثر است.
4- بسترسازي و توسعه شبكه اطلاع رساني (اينترنت) در اشتغال زايي موثر مي باشد.
6-1- محدوديت تحقيق
1- از آنجا كه در زمينه موضوع تحقيق مورد بررسي در اين رساله ـ طبق بررسي هاي بعمل آمده توسط محقق در منابع در دسترس ـ در ايران مطالعه مدوني بعمل نيامده و مطالب بصورت گزارشات علمي و مقالات سميناري ارائه گرديده است، و از طرف دانشجويان تحقيقي بصورت رساله كارشناسي ارشد و يا دكترا در اين زمينه وجود ندارد. لذا تحقيق مورد نظر در رابطه با ادبيات تحقيق و مروري بر سابقه تحقيق با محدوديتها و مشكلاتي مواجه بوده است.
2- اين تحقيق در محدوده شركتهاي كامپيوتري شهرستانهاي اصفهان و كاشان انجام پذيرفته شده است.
7-1- تعريف واژه ها و اصطلاحات
داده ها1 : ارقام و ساير كميتهايي كه حاوي هيچگونه دسته بندي و ترتيب نيستند را داده گويند. (اعتماد مقدم، 1369)
اطلاعات : داده هايي است كه در بافتي با معني و مفيد جاي گرفته و در اختيار دريافت
كننده قرار داده مي شود تا از آنها براي تصميم گيري استفاده كند. (برچ و گراد نيتزكي،1371)
تكنولوژي : تكنولوژي بعنوان كاربرد سيستماتيك دانش علمي يا دانش منظم براي امور عملي بوسيله سيستمهاي منظمي كه شامل مردم، سازمانها، اشياء زنده و ماشين ها مي باشد، تعريف شده است. در محدودترين ديدگاه اين واژه با ماشين آلات، مكانيزه كردن ابزار توليد كالاها و خدمات و جايگزين كردن نيروي كار سر و كار دارد. (پيسي، 1367)
فناوري اطلاعات و ارتباطات يا ICT : مجموعه فرآيندهاي جمع آوري، ذخيره سازي، پردازش و بازيابي اطلاعات است كه عمدتاً بر بسترهاي ارتباطي مبتني بر زير ساختهاي رايانه اي و مخابراتي شكل مي گيرد. (نواب زاده، 1380)
سخت افزار1 : مجموعه اي است كه شامل اجزايي متشكل از عناصر و مدارات الكترونيكي مي باشد. در واقع اجزاء فيزيكي و قابل لمس تكنولوژي را سخت افزار مي گويند. (سعادت، 1370)
نرم افزار2 : برنامه هاي كاربردي و يا برنامه هاي سيستم كه توسط انسان نوشته مي شوند و به وسيله آن سخت افزار ماشين را بكار مي گيرند را نرم افزار مي گويند. (سعادت، 1370)
شبكه3 : به مجموعه اي از سيستمهاي مستقل كامپيوتري كه قابليت تبادل اطلاعات را داشته باشد، گفته مي شود. (سعادت، 1370)
اينترنت : مجموعه اي از هزاران شبكه رايانه اي است كه تعداد زيادي از رايانه ها را در يك شبكه پيچيده، بزرگ و قابل اطمينان به يكديگر مرتبط مي نمايد. (نواب زاده، 1380
فراهم آوران خدمات اينترنت يا ISPها4 : شركتهايي هستند كه اجازه ارتباط رايانه شما را با سيستم رايانه اي خودشان صادر مي كنند و به اين ترتيب، از طريق سيستم ايشان به اينترنت متصل مي شويد. (نواب زاده،1380)
منبع:
مهدی صادقی ، تجارت جهانی الکترونیک و فناوری اطلاعات ،سخن گستر ،مهرماه1385
اینترنت
استفاده از مطالب با ذکر نام منبع بلا مانع است.
21/1/1386
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر